W Europie, rak jelita grubego to drugi najczęściej występujący nowotwór, zaraz po raku płuc u mężczyzn i raku piersi u kobiet. Jest on chorobą onkologiczną, rozwijającą się z polipów, przed długi okres czasu, nawet przez kilkanaście lat. W pierwszym stopniu, nieduże polipy wytwarzają się z komórek nabłonka jelita grubego, które uległy mutacjom.

Niektóre z nich rozrastają się i ulegają kolejnym zmianom, do tego stopnia, aż następuje rozwój nowotworu, w pierwszej fazie przyjmujący formę gruczolaków (niegroźnych zmian). Jeśli zostaną one wcześnie wykryte, możliwe jest usunięcie ich i zlikwidowanie szans na rozwój raka złośliwego. Właśnie z tego powodu, niezwykle ważne jest wczesne wykrycie choroby i zapobieganie jej rozwojowi. Warto wybrać się do lokalnego onkologa (przykład to onkolog kraków), który skieruje nas na dalsze badania onkologiczne.

Badania przeprowadzane nad rakiem jelita grubego

Badania przeprowadzone przez amerykańskich naukowców z Johns Hopkins Kimmer Cancer Canter potwierdzają, że ryzyko wytworzenia się polipów rośnie zazwyczaj między trzecią a piątą dekadą życia i zwiększa się gwałtownie u osób, które ukończyły 50 lat. Niegroźne zmiany nowotworowe dotykają aż co czwartą osobę w tym wieku, gdzie u 5 % przekształcają się one w groźny nowotwór.

Naukowcy dowiedli, że u osób w młodym wieku, stwierdza się najwyżej jedną łagodną zmianę w obszarze jelita grubego. U starszych osób, liczba zmian jest co najmniej dwukrotna. Gruczolaki wytwarzają się już w młodym wieku, częściej u płci męskiej i z biegiem czasu to właśnie mężczyźni są bardziej podatni na zachorowanie na tego typu nowotwór złośliwy. Świadczą o tym także badania wielokrotnie przeprowadzane w Polsce.

Jakie są najczęstsze objawy nowotworu jelita grubego?

Najczęstszymi dolegliwościami, które zaobserwowano u osób chorujących na raka jelita grubego to: silne bóle brzucha, problemy z wypróżnianiem się (biegunki, zaparcia), krwawy stolec, gwałtowna utrata wagi, anemia o niewyjaśnionych przyczynach. Jednak w pierwszym stadium choroby, rzadko występują jakiekolwiek objawy i głównie z tego powodu wykrycie nowotworu w pierwszej fazie jest niezwykle trudne.

Jakie badania są pomocne w celu wczesnego wykrycia choroby nowotworowej?

W przypadku namierzenie nowotworu jelita grubego we wczesnej fazie choroby, istotne jest przeprowadzenie badań przesiewowych (skriningowych), które przyjmują formę badań strategicznych, przeprowadzanych głównie u osób, u których nie zaobserwowano żadnych objawów choroby. Przeprowadza się je nie tylko w przypadku chorób nowotworowych, ale także np. w celu wykrycia cukrzycy.

Ich głównym celem jest wczesne wykrycie choroby i umożliwienie podjęcia stosownej interwencji, zmniejszającej znacznie ryzyko zgonu, a także wystąpienia objawów charakterystycznych dla późniejszych stadium.

Badanie przesiewowe daje możliwość postawienia wczesnej diagnozy, jednak mimo to, niezbędne jest wykonanie innych, dodatkowych badań, które potwierdzą rzeczywiste występowanie choroby.

Czynniki niezbędne do przeprowadzenie badań przesiewowych to:

• Konieczne jest, aby dane schorzenie stanowiło istotny problem dla zdrowia i życia publicznego
• Występuje wczesny i bezobjawowy poziom choroby
• Dostępność adekwatnego badania przesiewowego
• Istnieją dowody, które potwierdzają skuteczność leczenia we wczesnej, bezobjawowej fazie oraz zmniejszają wpływ skutków choroby na późniejsze pacjenta
• Jednym z najprostszych i najczęściej przeprowadzonych badań jest test krwi zaobserwowanej w stolcu. Jeśli to badanie wykonywane jest regularnie, co roku, ryzyko umieralności zmniejszane jest aż o 33 %, jeśli co dwa lata, liczba spada aż do 6 %.
• Brytyjscy naukowcy potwierdzają, że średnio u 2/100 osób takie testy dają wynik pozytywny, jednak nie jest on w stu procentach równoznaczny z wystąpieniem nowotworu jelita grubego. W celu jednoznacznego zdiagnozowania choroby, niezbędne jest wykonanie kolonoskopii, czyli wziernikowania całego jelita grubego.

Czym jest kolonoskopia?

Kolonoskopia jest badaniem, które przeprowadzane jest przez wprowadzenie długiej elastycznej rurki (kolonoskopu), przez odbyt do jelita grubego. Takie działania dają możliwość obserwowania całego jelita grubego, w celu wykrycia ewentualnych zmian. Największym plusem tego badania jest możliwość jednoczesnego usuwania polipów z jelita. Badania mówią, że dzięki temu procesowi, kolonoskopia aż w 60-90% zapobiega powstawaniu złośliwego nowotworu jelita grubego. Jednak, aby badanie było skuteczne, u osób, które są narażone na wytworzenie się raka jelita grubego, konieczne jest powtarzanie jego co najmniej raz na 10 lat.

Amerykańskie badanie, przeprowadzone w 2000 roku przez Veterans Affairs Cooperative Study Group, wykazało największą skuteczność kolonoskopii wśród wszystkich badań przesiewowych. Wykonano je u osób, które nie zaobserwowały w swoim organizmie żadnych niepokojących objawów, które mogłyby potwierdzać wystąpienie choroby. Jednak, dzięki wykonaniu tego typu badania, aż w przypadku 3% wykryto raka jelita grubego, z czego około 2/3 osób posiadało początkowy stopień choroby, w którym istniało duże prawdopodobieństwo całkowitego wyleczenia.

Jak przygotować się do badania?

Przygotowania do kolonoskopii należy rozpocząć dokładnie tydzień przed przeprowadzeniem badania.

• Niezbędne jest całkowite przerwanie spożywania żelaza
• U osób, które przyjmują leki antyagregacyjne, mające na celu hamowanie czynności płytek (np. aspiryna), niezbędne jest skonsultowanie się z lekarzem, który zalecił dawkowanie farmaceutyków oraz przerwanie spożywania ich
• U osób, które przyjmują leki przeciw krzepliwości krwi (sintrom, acenocumarol), niezbędne jest skonsultowanie się z lekarzem, który zalecił ich dawkowanie oraz poproszenie o zmianę pigułek na heparynę niskocząsteczkową
• Osoby, które chorują na cukrzycę lub inne choroby przewlekłe powinny natychmiast skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia adekwatnych działań przed badaniem
• Konieczne jest przerwanie spożywania owoców pestkowych, zwłaszcza tych, które posiadają drobne pestki np. kiwi czy truskawki oraz pieczywa ziarnistego, musli, maku itp. Nie powinno się też jadać buraków czerwonych, które mogą powodować fałszywy kolor w śluzówce jelita grubego.

3 dni przed badaniem ważne jest:

• Przerwanie spożywania stałych posiłków
• Zastosowanie płynnej diety (można pić dowolną ilość kawy, wody, soków bez miąższu, zup bez warzyw)

Jeden dzień przed wykonaniem kolonoskopii trzeba:

• Zjeść śniadanie (bez mleka i napojów gazowanych)
• Około godziny 14 należy zażyć preparat FORTRANS (na receptę). Ważne jest aby spożyć wszystkie 4 saszetki, jedną rozpuszczając w litrze wody niegazowanej oraz wypić w przeciągu 5-6 godzin
• Od momentu, w którym pacjent zaczął spożywać lek, niedozwolone jest spożywanie pokarmów. Można jedynie pić wodę niegazowaną lub herbatę.